سنجش کارایی شرکت های صنعت مواد دارویی بورس اوراق بهادار تهران با رویکرد حداقل مربعات معمولی اصلاح شده (cols) و تحلیل پوششی داده ها (dea)

یکی از چالش های پیش روی سرمایه گذاران، شناسایی شرکت هایی است که دارای کارایی بهتر و ریسک سرمایه گذاری کمتری می باشند. از ملزومات این تصمیم گیری، سنجش درست کارایی شرکت ها و یا به عبارتی ارزیابی عملکرد واحدها می باشد. در زمینه ارزیابی کارایی شرکت های بورس اوراق بهادار با استفاده از نسبت های مالی، تا کنون مطالعات گسترده ای صورت پذیرفته است. از آن جمله می توان به استفاده از روش هایی چون تحلیل عاملی، برای شناسایی و تلخیص عوامل موثر در سنجش کارایی و یا استفاده از تکنیک های ناپارامتریکی چون تحلیل پوششی داده ها، اشاره نمود. به نظر می رسد، علی رغم استفاده رایج از این تکینک ها به صورت مجزا، پژوهش های چندانی با هدف استفاده ی توأمان این روش ها انجام نشده است. از سوی دیگر به علت عدم توجه کافی به روش های پارامتریک سنجش کارایی، علی الخصوص در قلمرو شرکت های عضو بورس، این پژوهش سعی در معرفی روشی جامع به منظور تعیین کارایی به وسیله دو روش پارامتریک و ناپارامتریک و از طریق شناسایی معیار های مناسب دارد. در این پژوهش با هدف سنجش کارایی شرکت های عضو صنعت مواد و محصولات دارویی بورس اوراق بهادار تهران، علاوه بر استفاده از نسبت های مالی، از دو رویکرد تحلیل پوششی داده ها و حداقل مربعات معمولی اصلاح شده، استفاده شده است. برای این منظور ابتدا با بررسی ادبیات موضوع 39 نسبت مالی پرکاربرد در خصوص سنجش عملکرد واحد های تجاری شناسایی گشته، سپس با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی، در میان متغیر های پژوهش، نُه عامل اصلی شناسایی شده اند. در مرحله دوم با در نظر گرفتن مولفه های تحلیل عاملی، کارایی 24 شرکت دارویی بورس اوراق بهادار، توسط تکنیک تحلیل پوششی داده ها و حداقل مربعات معمولی اصلاح شده، برای بازه زمانی سال های 1382 تا 1388 مورد ارزیابی قرار گرفته اند. جهت اجرای تکنیک تحلیل عاملی، از نرم افزار آماری spss و به منظور برآورد کارایی شرکت ها توسط مدل تحلیل پوششی داده ها از نرم افزار gams استفاده گردید. همچنین نرم افزار اقتصاد سنجی sas با هدف برآورد توابع فاصله ای مورد استفاده در تکنیک clos، به کار گرفته شد. نتایج این سنجش کارایی نشان می دهد که شرکت های ایران دارو و فرآورده های تزریقی ایران در سال های 82 و 83، شرکت ایران دارو در سال 84، شرکت های روز دارو و داروسازی اسوه در سال 85، شرکت های دارو سازی ابوریحان و داروسازی اسوه در سال 86، شرکت های روز دارو و داروسازی اسوه در سال 87 و در نهایت شرکت های روز دارو و تهران شیمی در سال 88، بیشترین میزان کارایی را در حالت های ورودی و خروجی محور مدل های فوق به خود اختصاص داده اند. واژگان کلیدی - کارایی، نسبت های مالی، تحلیل عاملی، تحلیل پوششی داده ها، توابع فاصله ای چند خروجی، حداقل مربعات معمولی اصلاح شده، صنعت مواد و محصولات دارویی